Από το 2024 και μετά οι γεωργοί με αρόσιμη γη άνω των 100 στρεμμάτων θα πρέπει να αφιερώνουν τουλάχιστον το 4% της συνολικής έκτασης της εκμετάλλευσης σε μη παραγωγικές εκτάσεις, προκειμένου να λαμβάνουν το τσεκ.
Η υποχρέωση αυτή εισάγεται με το πρότυπο 8 «Μη παραγωγικές εκτάσεις», των υποχρεώσεων αιρεσιμότητας. Σύμφωνα με αυτό:
α. Τουλάχιστον το 4% της αρόσιμης γης σε επίπεδο εκμετάλλευσης σε μη παραγωγικές εκτάσεις.
β. Όταν ο γεωργός δεσμεύεται να αφιερώσει τουλάχιστον το 7 % της αρόσιμης γης που διαθέτει σε μη παραγωγικές εκτάσεις με βάση eco-scheme, το ποσοστό που πρέπει να αποδοθεί στη συμμόρφωση με το παρόν πρότυπο είναι 3%.
γ. Τουλάχιστον το 7 % της αρόσιμης γης σε επίπεδο γεωργικής εκμετάλλευσης διατίθεται
σε μη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά, συμπεριλαμβανομένης της γης υπό αγρανάπαυση, εμβόλιμων καλλιεργειών (σινάπι, φαγόπυρο, κριθάρι, ελαιοκράμβη, σίκαλη, βρώμη, λόλιουμ μονοετές) και των καλλιεργειών που δεσμεύουν άζωτο (ψυχανθή), που καλλιεργούνται χωρίς τη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, εκ των οποίων το 3 % είναι μη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά, συμπεριλαμβανομένης της γης υπό αγρανάπαυση. Για τις εμβόλιμες καλλιέργειες χρησιμοποιείται ο συντελεστής στάθμισης 0,3.
δ. Από την υποχρέωση εξαιρούνται οι εκμεταλλεύσεις: i. Όταν ποσοστό μεγαλύτερο του 75% της αρόσιμης γης χρησιμοποιείται για την παραγωγή αγρωστωδών ή λοιπών ποωδών κτηνοτροφικών φυτών, ως γη υπό αγρανάπαυση, καλλιεργείται με καλλιέργειες ψυχανθών ή υπόκειται σε συνδυασμό των χρήσεων αυτών.
ii. Όταν ποσοστό μεγαλύτερο του 75 %
της επιλέξιμης γεωργικής έκτασης αποτελεί μόνιμο βοσκότοπο.
Σύμφωνα με το πρότυπο Καλής Περιβαλλοντικής και Γεωργικής Κατάστασης (ΚΠΓΚ) 8 «Ελάχιστο ποσοστό αρόσιμης γης που διατίθεται για μη παραγωγικές εκτάσεις, διατήρηση των χαρακτηριστικών του τοπίου και απαγόρευση της κοπής φρακτών και δένδρων κατά την περίοδο αναπαραγωγής και εξάρτησης των πτηνών» οι γεωργοί υποχρεούνται:
- Για γεωργικές εκμεταλλεύσεις με αρόσιμη γη άνω των 10 εκταρίων, που δεν εξαιρούνται από την υποχρέωση του σημείου ε της παρούσας παρ. 4, να διατηρούν ελάχιστο ποσοστό αρόσιμης γης που διατίθεται σε μη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά κατά περίπτωση:
α. Τουλάχιστον το 4 % της αρόσιμης γης σε επίπεδο γεωργικής εκμετάλλευσης διατίθεται σε μη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά, συμπεριλαμβανομένης της γης υπό αγρανάπαυση.
β. Όταν ο γεωργός δεσμεύεται να αφιερώσει τουλάχιστον το 7 % της αρόσιμης γης που διαθέτει σε μη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά, συμπεριλαμβανομένης της γης υπό αγρανάπαυση, στο πλαίσιο του ενισχυμένου οικολογικού προγράμματος Π1-31.2 «Επέκταση της εφαρμογής περιοχών οικολογικής εστίασης», το ποσοστό που πρέπει να αποδοθεί στη συμμόρφωση με το παρόν πρότυπο ΚΠΓΚ 8 περιορίζεται στο 3%.
γ. Τουλάχιστον το 7 % της αρόσιμης γης σε επίπεδο γεωργικής εκμετάλλευσης διατίθεται σε μη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά, συμπεριλαμβανομένης της γης υπό αγρανάπαυση, εμβόλιμων καλλιεργειών (σινάπι, φαγόπυρο, κριθάρι, ελαιοκράμβη, σίκαλη, βρώμη, λόλιουμ μονοετές) και των καλλιεργειών που δεσμεύουν άζωτο (ψυχανθή), που καλλιεργούνται χωρίς τη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, εκ των οποίων το 3 % είναι μη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά, συμπεριλαμβανομένης της γης υπό αγρανάπαυση. Για τις εμβόλιμες καλλιέργειες χρησιμοποιείται ο συντελεστής στάθμισης 0,3.
δ. Οι μη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά που είναι επιλέξιμα για τον υπολογισμό του ελάχιστου ποσοστού είναι:
– Σωροί λίθων που χρησιμεύουν ως ορόσημα με συντελεστής στάθμισης 1
– Πολιτισμικά χαρακτηριστικά όπως: πέτρινα αλώνια, πέτρινες μικρές αποθήκες, πέτρινα μονοπάτια, περιστερώνες, νερόμυλοι, κ.ά. με συντελεστής στάθμισης 1,5
– Τάφροι (Εξαιρούνται τα κανάλια που κατασκευάζονται από σκυρόδεμα) με συντελεστή στάθμισης 2 και συντελεστή μετατροπής 3
– Φυσικά Πρανή, ζώνες ανάσχεσης με συντελεστή στάθμισης 1,5
– στις ζώνες ανάσχεσης περιλαμβάνονται οι ζώνες πλάτους 3 μέτρων από υδάτινους όγκους της παρ. 1 του άρθρου 4 χωρίς καλλιέργεια και οι ζώνες πλάτους 5 μέτρων της παρ. 1 στοιχείο β του άρθρου 5
– Θαμνοστοιχίες, μεμονωμένα δένδρα ή συστάδες δέντρων, δενδροστοιχίες (Η διάμετρος των κομών των δένδρων υπερβαίνει το ένα μέτρο και η μεταξύ των κομών απόσταση δεν υπερβαίνει τα πέντε μέτρα) με συντελεστή στάθμισης 2 και συντελεστή μετατροπής 5
– Εκτάσεις γης σε αγρανάπαυση με συντελεστή στάθμισης 1
– Μικρές λίμνες με συντελεστή στάθμισης 1,5
– Μικροί υγρότοποι με συντελεστή στάθμισης 2
– Πέτρινοι τοίχοι/ξερολιθιές με συντελεστή στάθμισης 1,5
– Ρέματα με συντελεστή στάθμισης 1,5
– Αναβαθμίδες με συντελεστή στάθμισης 2
ε. Από την υποχρέωση διατήρησης ελάχιστου ποσοστό αρόσιμης γης που διατίθεται σε μη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά εξαιρούνται οι εκμεταλλεύσεις:
- Όταν ποσοστό μεγαλύτερο του 75% της αρόσιμης γης χρησιμοποιείται για την παραγωγή αγρωστωδών ή λοιπών ποωδών κτηνοτροφικών φυτών, ως γη υπό αγρανάπαυση, καλλιεργείται με καλλιέργειες ψυχανθών ή υπόκειται σε συνδυασμό των χρήσεων αυτών.
- Όταν ποσοστό μεγαλύτερο του 75 % της επιλέξιμης γεωργικής έκτασης αποτελεί μόνιμο βοσκότοπο σύμφωνα με τον ορισμό της παρ. 10 του άρθρου 3 της υπ’ αρ. 519/135068/05.05.2023 (Β’ 3071) υπουργικής απόφασης, χρησιμοποιείται για την παραγωγή αγρωστωδών ή λοιπών ποωδών κτηνοτροφικών φυτών ή καλλιεργείται με καλλιέργειες κάτω από το νερό για σημαντικό μέρος του έτους ή για σημαντικό μέρος του κύκλου καλλιέργειας ή υπόκειται σε συνδυασμό των εν λόγω χρήσεων.
iii. με έκταση αρόσιμης γης έως 10 εκτάρια. στ. Για το έτος υποβολής αιτήσεων ΟΣΔΕ 2023 σύμφωνα με το άρθρο 1 του Εκτελεστικού Καν. (ΕΕ) 2022/1317 της Επιτροπής, οι γεωργοί δύνανται να μην εφαρμόσουν την υποχρέωση του ελάχιστου ποσοστού μη παραγωγικών χαρακτηριστικών και εκτάσεων όσον αφορά τη γη υπό αγρανάπαυση. Στις εκτάσεις αυτές οι γεωργοί μπορούν να καλλιεργήσουν φυτά για παραγωγή τροφίμων. Δεν επιτρέπεται η καλλιέργεια αραβόσιτου, σπόρων σόγιας ή πρεμνοφυών δασών μικρού περίτροπου χρόνου. Η παρέκκλιση δεν ισχύει για τις εκτάσεις στις οποίες οι δικαιούχοι επιλέξουν να εφαρμόσουν το οικολογικό πρόγραμμα Π1-31.2 «Επέκταση της εφαρμογής περιοχών οικολογικής εστίασης».
Για όλες τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις α. Να διατηρούν τα χαρακτηριστικά του τοπίου όπως: αναβαθμίδες, νησίδες φυσικής βλάστησης/άγριας ζωής στα όρια των αγροτεμαχίων και εντός αυτών, θαμνοστοιχίες και φυσική βλάστηση στον υπόροφο αυτών,μεμονωμένα δένδρα ή συστάδες δέντρων ή δενδροστοιχίες και φυσική βλάστηση στον υπόροφο αυτών, μικρές λίμνες, μικρούς υγροτόπους, πέτρινους τοίχους/ξερολιθιές, φυσικά πρανή αγρών, ζώνες ανάσχεσης όπως αναφέρονται στο τέταρτο σημείο του στοιχείου δ) της παρ. 4 του παρόντος άρθρου, πολιτισμικά χαρακτηριστικά όπως αναφέρονται στο δεύτερο σημείο του στοιχείου δ) της παρ. 4 του παρόντος άρθρου, ρέματα, σωροί λίθων που χρησιμεύουν ως ορόσημα και τάφροι. Τα στοιχεία αυτά συμπεριλαμβάνονται σύμφωνα με το στοιχείο i) της παρ. 4β) του άρθρου 4 του Κανονισμού(ΕΕ) 2021/2015 στις επιλέξιμες εκτάσεις της γεωργικής εκμετάλλευσης. β. Απαγορεύεται η κοπή φυτοφρακτών και δένδρων κατά την περίοδο αναπαραγωγής και εξάρτησης των πτηνών μεταξύ 1ης Μαρτίου και 30ης Ιουνίου κάθε έτους. γ. Απαγορεύεται η εισαγωγή χωροκατακτητικών ειδών στις προστατευόμενες περιοχές του δικτύου ΦΥΣΗ (NATURA) 2000. Τα είδη αυτά αναφέρονται στους εκτελεστικούς Κανονισμούς (ΕΕ) 2016/1141, 2017/1263, 2019/1262 καθώς και στον υπό έγκριση εθνικό κατάλογο εισβαλλόντων ξενικών ειδών και θα περιγραφούν σε σχετική εγκύκλιο της Γενικής Γραμματείας Ενωσιακών Πόρων και Υποδομών. Σύμφωνα με το πρότυπο Καλής Περιβαλλοντικής και Γεωργικής Κατάστασης (ΚΠΓΚ) 9 «Απαγόρευση της μετατροπής ή άροσης των μόνιμων βοσκοτόπων που έχουν οριστεί ως περιβαλλοντικά ευαίσθητοι μόνιμοι βοσκότοποι σε περιοχές του δικτύου ΦΥΣΗ (NATURA) 2000» οι γεωργοί υποχρεούνται: Στις εκτάσεις μόνιμων βοσκότοπων, σύμφωνα με τον ορισμό της παρ. 10 του άρθρου 3 της υπ’ αρ. 519/135068/05.05.2023 (Β’ 3071) υπουργικής απόφασης, που βρίσκονται εντός των περιοχών του Δικτύου ΦΥΣΗ 2000 (NATURA), δεν επιτρέπεται η άροση, καθώς και η μετατροπή τους σε άλλη γεωργική χρήση.